Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις χώρες στις οποίες κατεξοχήν εφαρμόστηκε η βασική πολιτική επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Πολιτική Συνοχής, μέσα από έξι πακέτα κοινοτικής στήριξης, με τελευταίο το ΕΣΠΑ 2021-2027, το οποίο βρίσκεται υπό σχεδιασμό.
Οι κοινοτικοί πόροι που διατίθενται μέσω ΕΣΠΑ αποτελούν ένα πολύτιμο αναπτυξιακό εργαλείο που ενισχύει την επιχειρηματικότητα και δύναται να συμβάλει στο μετασχηματισμό και την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η ορθή αξιοποίησή τους μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία νέων επιχειρήσεων, προσέλκυση επενδύσεων, αύξηση κύκλου εργασιών εξαρτώμενων από τις επενδύσεις αυτές επιχειρήσεων, ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, βελτίωση της ποιότητας ζωής και γενικότερα σε αύξηση του Α.Ε.Π. σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Αυτό έχει αποδειχθεί από πολλά επιτυχημένα προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν από κοινοτικούς πόρους τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διακρατικής συνεργασίας.
Ωστόσο, σε γενικές γραμμές το αναπτυξιακό αποτύπωμα που έχουν αφήσει τα Προγράμματα ΕΣΠΑ είναι διαχρονικά περιορισμένο σε σχέση με τις δυνατότητες που υπήρχαν. Αυτό συμβαίνει γιατί εμφανίζονται κάποιες δυσλειτουργίες που εμποδίζουν την αποτελεσματικότητά τους. Τέτοια προβλήματα αποτελούν η απαιτητική και εκτεταμένη γραφειοκρατία, οι εξαντλητικές απαιτήσεις δικαιολογητικών και οι πολλές διαδικαστικές καθυστερήσεις στον έλεγχο υλοποίησης και την εκταμίευση κονδυλίων. Τα παραπάνω συνεπάγονται απώλεια χρημάτων, χρόνου και ευκαιριών για τους δικαιούχους.
Χαρακτηριστικό είναι το χαμηλό ποσοστό εκτέλεσης του ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης) 2014-2020, το οποίο, σύμφωνα με μελέτες, ανέρχεται έως 31/12/2019 σε 40% (περίπου 10,5 δις). Σημειώνεται ότι ως εκτέλεση νοείται η εκταμίευση των ποσών στους δικαιούχους, η οποία φυσικά απαιτεί την πρότερη επιτυχή υλοποίηση του σχετικού έργου. Το ποσοστό αυτό υπολείπεται σημαντικά τόσο του αντίστοιχου για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ίδια προγραμματική περίοδο, όσο και του ποσοστού της Ελλάδας για την προγραμματική περίοδο ΕΣΠΑ 2007-2013 κατά το αντίστοιχο χρονικό σημείο, ήτοι το 2012. Σύμφωνα, βέβαια, με ανακοινώσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων η πορεία απορρόφησης των ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ 2014-2020) βρίσκεται σε ανοδική τροχιά μέσα στο 2020.
Για να συνεχίσει, όμως, η ανοδική πορεία και να αυξηθεί η απορρόφηση των πόρων είναι αναγκαία, μεταξύ άλλων, η διευκόλυνση πρόσβασης στη χρηματοδότηση, η ενδυνάμωση της καινοτομικής τους ικανότητας, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η δημιουργία καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος, η αξιοποίηση των κονδυλίων για αναπτυξιακές δράσεις και όχι για χρηματοδότηση τρεχουσών κρατικών αναγκών και η άρση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων στην κατανομή των κοινοτικών πόρων. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που έχουν πληγεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια και τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ θα πρέπει να λειτουργήσουν ως μοχλός ενδυνάμωσης και στήριξης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας
Στην παρούσα χρονική συγκυρία – μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση και μία επιδημιολογική κρίση από την πανδημία του κορωνοϊού, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη χωρίς να μπορούν να υπολογιστούν ακόμη οι πραγματικές διαστάσεις της – η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ τη χρηματοδότηση μέσω κοινοτικών πόρων προκειμένου να μπορέσει να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις της, καθώς για πολλές από αυτές τίθεται πλέον ακόμα και ζήτημα επιβίωσης.
Κατά τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2017 θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, την καινοτομία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τις ψηφιακές υποδομές, την κυκλική οικονομία, την ενεργειακή πολιτική, τη διαχείριση αποβλήτων, το ανθρωπινό δυναμικό αλλά και στη μεταποίηση και σε δραστηριότητες προστιθέμενης αξίας. Κρίσιμο είναι, βέβαια, να μπορέσουν όλες αυτές οι γενικές αρχές να εφαρμοστούν στην πράξη και να μετασχηματιστούν σε συγκεκριμένες δράσεις.
Σε όλο αυτόν το σχεδιασμό και στην προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων που ταλανίζουν εδώ και χρόνια τα προγράμματα ΕΣΠΑ, η κυβέρνηση θα πρέπει να ακούσει και να εμπιστευτεί την επιχειρηματική κοινότητα και τους φορείς που την εκπροσωπούν. Εμείς, ως Επιμελητήριο Σερρών, θα συνεχίσουμε να υποβάλουμε τεκμηριωμένες προτάσεις και να διεκδικούμε δράσεις για την καλύτερη αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων του ΕΣΠΑ προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να «επιχειρούμε», να δημιουργούμε θέσεις εργασίας και να αναπτύσσουμε την ελληνική οικονομία επ’ ωφελεία του συνόλου της κοινωνίας.
